AFRIKA
OBNAVLJANJE GRADIVA
SVE GEOGRAFSKE POJMOVE PRONAĐI NA KARTI AFRIKE.
1. Afrika je dobila ime prema berberskom plemenu Afri koje je živelo na severu Afrike.
Oni su trgovali sa Rimljanima i po njima je ceo kontinent dobio ime Afrika.
Još neka mišljenja o imenu kontinenta (preuzeto sa Wikipedie)
Stari Rimljani su koristili ime Africa terra — „zemlja Afra“ (množina, od „Afer“) — za seeverni dio kontinenta, koji odgovara današem Tunisu, gde se nalazila Rimska provincija Afrika.
Moguće poreklo je i od feničanski afar (prašina), grčki aphrike (bez hlada) ili latinski aprica (sunčano).
2. GRANICE AFRIKE
a. Na SEVERU granicu Evrope i Afrike čine Gibraltarski moreuz i Sredozemno more
b. Na SEVEROISTOKU granicu Azije i Afrike predstavlja Suecki kanal, Crveno more, moreuz Bab el Mandeb i Adenski zaliv
c. ISTOČNO od Afrike se nalazi Indijski okean
d. ZAPADNO od Afrike se nalazi Atlantski okean
e. Na JUGU se nalazi vodena površina koja razdvaja Afriku od Antarktika a koja je nedavno definisana ka JUŽNI OKEAN.
3. Afrika je dugo ostala neistraženi kontinent zato što je Sahara na severu predstavljala veliku prepreku za istraživače.
4. Dejvid Linigston je bio britanski istraživač. Otkrio je vodopade na reci Zambezi i nazvao ih po kraljici Viktoriji , Viktorijini vodopadi.
5. Najveće ostrvo je MADAGASKAR.
6. Najveće poluostrvo je SOMALIJSKO POLUOSTRVO.
7. Najveći zaliv je GVINEJSKI ZALIV.
8. Prema reljefu Afrika se deli na:
a) NISKU AFRIKU koja obuhvata planine ATLAS, pustinju SAHARU, SUDANSKU visoravan i DOLINU REKE KONGO.
b) VISOKU AFRIKU KOJA obuhvata ETIOPSKU, JEZERSKU I JUŽNOAFRIČKU visoravan.
9. NAJVIŠI VRH AFRIKE JE KILIMANDŽARO 5895m, nalazi se na Jezerskoj visoravni.
10. KLIMA AFRIKE
- Najveći deo Afrike se nalazi u ŽARKOM TOPLOTNOM POJASU (granice su Severni i Južni povratnik – obeleženi isprekidanim linijama na karti)
- Svi tipovi klime u Africi su topli, odlikuje ih toplo vreme preko godine. Jedino mesto u Africi gde ima snega i gde je hladno su visoke planine – najviši vrh Afrike Kilimandžaro 5895m je prekriven večitim snegom.
- EKVATORSKA KLIMA vlada oko EKVATORA – tamo je toplo tokom cele godine i kiše padaju tokom cele godine rastu PRAŠUME
- SAVANSKA KLIMA – vlada oko 10° geografske širine KIŠA PADA samo LETI, a ZIMI JE SUŠA i TOPLO JE TOKOM CELE GODINE. Rastu visoke trave SAVANE.
- PUSTINJSKA KLIMA VLADA U PUSTINJAMA – TOPLO JE I SUŠNO TOKOM CELE GODINE. Pustinje se prostiru oko Severnog povratnika SAHARA i oko Južnog povratnika KALAHARI I NAMIB.
- SREDOZEMNA KLIMA VLADA OKO SREDOZEMNOG MORA – leta su topla i suva, a zime blage i kišovite. Rastu ZIMZELENE ŠUME I MAKIJE (zimzeleno žbunje).
11. REKE AFRIKE
a. Slivu Sredozemnog mora pripada reka NIL (nastaje spajanjem Belog i Plavog Nila kod Kartuma, glavnog grada Sudana), Atbara .
b. U Atlantski okean se ulivaju reke: Senegal, NIGER, KONGO I ORANJE, a ovom slivu još pripadaju i veće reke Ubangi I Benue.
c. U Indijski okean se uliva reka ZAMBEZI na kojoj je DEJVID LIVINGSTON U 19.VEKU PRONAŠAO VODOPADE KOJE JE NAZVAO PREMA BRITANSKOJ KRALJICI VIKTORIJI - VIKTORIJINi VODOPADI.
12. Najveća jezera se nalaze u visokoj Africi na JEZERSKOJ VISORAVNI. Kako se ona zovu pročitaj na karti Afrike u atlasu.
13. STANOVNIŠTVO AFRIKE
Afrika ima oko 900 miliona stanovnika. Na 1. mestu je Azija sa skoro 4 milijarde stanovnika
- NAJMANJE LJUDI živi u pustinjama, naprimer u Sahari zato što je sušna klima - kiša retko pada, dakle klima je nepovoljna, veoma je vruće, viskoke temperature i nema ni zemljišta već samo pesak, kamen i šljunak.
- ERG – PEŠČANA PUSTINJA
- HAMADA – KAMENITA PUSTINJA
- SERIR – ŠLJUNKOVITA PUSTINJA
- U PUSTINJAMA živi najmanje ljudi i tamo je i najmanja GUSTINA NASELJENOSTI.
- Mala GUSTINA NASELJENOSTI JE I U prašumama gde kiša pada svaki dan i gde je sparno vreme.
- Najveća gustina naseljenosti, najviše je oko reke NIL u Egiptu. Zato što je klima topla, plodna je zemlja i ima dovoljno vode.
- GRANICA CRNE I BELE RASE U Africi je pustinja SAHARA.
- Severno od Sahare kod Sredozemnog mora živi bela rasa kojoj pripadaju ARAPI
- Južno od Sahare živi crna rasa. Crnu rasu u Africi delimo na SUDANSKE CRNCE I NA BANTU CRNCE.
- Bušmani, Zulu, Pigmeji su plemena koja pripadaju crnoj rasi i žive u prašumama reke Kongo i polupustinjskim oblastima južne Afrike.
- Većini Arapa (pripadaju beloj rasi i u Africi većina živi severno od pustinje Sahare) je zajednička vera – islam, jezik, običaji.
AFRIKA JE BOGATA NAFTOM, ŠUMAMA, RUDAMA (BAKAR, GVOŽĐE, CINK) DIJAMANTIMA I ZLATOM.
AFRIKA IMA MNOGO SIROMAŠNOG I GLADNOG STANOVNIŠTVA.
VELIK BROJ DECE UMIRE OD GLADI I ZARAZNIH BOLESTI – MALARIJE (KOMARCI) I ŽUTICE.
NA PLANTAŽAMA U AFRICI SE GAJI KAKAO, PAMUK, KIKIRIKI, ČAJ, KAFA.
U Egiptu živi oko 77 mil. stanovnika,a površina Egipta je oko 1 mil km2 .
a) Na teritoriji od 4% površine Egipta živi oko 90% stanovnika.
- koliko je 4% površine Egipta?
- koliko je 90% stanovnika Egipta?
- kolika je gustina naseljenosti na toj površini (4% teritorije)?
b) Na 96% teritorije živi 10% stanovnika.
- koliko je 96% površine Egipta?
- koliko je 10% stanovnika Egipta?
- kolika je gustina naseljenosti na toj površini (96% teritorije)?
- OBJASNI ZNAČENJE SLEDEĆIH POJMOVA:
HAMADE, ERGOVI, VADI, ŠOTOVI,KOPTI, OAZE, BERBERI, TUAREŽANI, MAGREB, ARAPI, ISLAM, ARABIZACIJA, DANAKIL, KOLONIJE, ASUANSKA BRANA, DELTA NILA, ALEKSANDRIJA, KARTAGINA, ARABIJSKA PUSTINJA, GIZA, KEOPSOVA PIRAMIDA, NOMADI, AHAGAR, TIBESTI, PLANTAŽE, SVAHILI, APARTHEJD, RASNA DISKRIMINACIJA, BURI, AFRIKANS, ŠABA, KATANGA, VOLTA, ‘’ROG AFRIKE’’, KAFA, SAHEL, ‘’RAJSKI VRT’’.
PRONAĐI ODGOVORE NA SLEDEĆA PITANJA:
- Koja su dva najvažnija klimatska elementa pomoću kojih opisujemo klimu nekog mesta?
- Koja je odlika zajednička gotovo svim tipovima klime u Africi?
- Po čemu se razlikuju klimatski tipovi koji vladaju u Africi?
- U kom tipu klime kiša pada tokom cele godine?
- Koja vegetacija raste u tom tipu klime?
- U kom tipu klime kiša pada tokom leta?
- Koja vegetacija raste u tom tipu klime?
- Šta su savane i u kojim delovima Afrike rastu?
- Nabroj klimatske elemente i merne jedinice za svaki od njih?
- Kako se menja klima Afrike od Ekvatora prema severu i prema jugu?
- Kako se menja biljni svet Afrike od Ekvatora prema severu i prema jugu?
- Šta je proticaj reke?
- Koja reka ima najgušću rečnu mrežu?
- Koja je prva reka Afrike po proticaju, a koja po dužini?
- Koja reka Afrika dva puta preseca Ekvator?
- Koje su odlike reke Nil?
- Kako nastaje?
- Gde izviru izvorišni krakovi Nila?
- Koja je jedina pritoka nizvodno od Kartuma?
- Zašto u dolini Nila imaju 2-3 žetve godišnje?
- Zašto je Nil značajan za Egipat?
- Koje se poljoprivredne kulture gaje oko Nila?
- Kako se zove brana(po kome je dobila ime) i jezero koje je nastalo njenom izgradnjom?
- Koje su sve koristi od brane i jezera?
- Šta znaš o Sueckom kanalu.
- Koji je njegov značaj za Egipat, a koji za svet?
- Koji deo Egipta se nalazi u Aziji?
- Koje su granice pustinje Sahare?
- Koje su odlike klime koja vlada u njoj?
- Da li je u Sahari oduvek vladala pustinjska klima?
- Koji je privredni značaj pustinje Sahare?
- Zbog čega se pustinja širi?
- Koje su zemlje Magreba?
- Čije su kolonije bile zemlje Magreba?
- U kom se smeru pružaju Atlaske planine?
- Koji je najviši vrh Afrike, a koji Atlasa?
ISTOČNA AFRIKA
- Koje prostore obuhvata?
- Države i glavni gradovi?
- Koja su veća jezera?
- Koja su dva najveća vrha?
- Koji je jezik zajednički za veći broj država?
- Razvijen je safari turizam.
- Šta je safari turizam?
- Zašto i u kojim državama?
- Kafa je porekom iz ove regije tj. iz istoimene pokrajine u Etiopiji.
- Gde vlada klima ‘’večitog proleća’’?
ZAPADNA i JUŽNA AFRIKA
1. Države i glavni gradovi – pronađi na karti-koje su najveće a koje najmanje države?
2. Koji prostor obuhvata?
3. Kako se deli i koje su granice regija?
4.Kako se širi obradiva površina?
5. U savanama je razvijeno stočarstvo
- Gde rastu savane u ovoj regiji?
- Zašto na tim mestima rastu savane?
6. Kroz koje države protiče reka Niger, Kongo, i Nil.
7. Koje su demografske odlike većine stanovništva Afrike?
8. Koji je uzrok velike smrtnosti stanovništva?
9. Koja je granica bele i crne rase u Africi?
10. Zašto Afriku nazivamo Crnim kontinentom?
11. Crna rasa se deli na Bantu i Sudanske crnce?
- u kojim delovima Afrike žive?
12. Angola – banane i kafa;
JAR – vinogradi i prozvodnja vina;
Gana, Nigerija i Obala Slonovače – kakao;
Tanzanija – karanfilić;
Egipat, Tunis, Alžir – agrumi i masline.
13. Rudarstvo – koje su rude značajnije i u kojim državama?
nafta - Nigerija, Libija, Gabon,
dijamanti – Gana, Gvineja, JAR, DR Kongo, Bocvana.
uran – Niger, DR Kongo,
zlato – Gana
boksit – Gana
bakar – DR Kongo, Zambija, Uganda,
14. Po čemu su poznati Dejvid Livingston, Henri Morton Stenli, Bartolomeo Dijas, Vasko da Gama, Nelson Mendela?
- Domaći zadatak
- Pomoću karte na 52. strani odredi čije su kolonije bile sledeće afričke države:
Maroko, Sudan, Kenija, Uganda, Tanzanija, Namibija, Bocvana, DR Kongo, Nigerija, Kamerun, Gana, Obala Slonovače, Mali, Niger, Ekvatorijalna Gvineja, Zambija, Zimbabve, Južnoafrička Republika, Čad, Angola, Mozambik, Madagaskar i Alžir, Tanganjika, Gabon, Libija, Somalija, Gornja Volta.
KOLONIJALNE DRŽAVE | ŠPANIJA | ITALIJA | UJEDINJENO KRALJEVSTVO | PORTUGAL | FRANCUSKA | BELGIJA |
KOLONIJE |
|
|
|
|
|
|
- Nabroj afričke pustinje i opiši gde se nalaze.
- Pitanja za nemu kartu Južne Afrike
- Upiši države i glavne gradove?
- Podebljaj južnu granicu žarkog pojasa?
- Upiši planine i pustinje.
- Kada počinje leto u Johanesburgu, a kad u Egiptu?
- Kada je sunce u zenitu nad Južnim povratnikom?
- Izračunaj gustinu naseljenosti u Svazilendu.
- Podebljaj tokove većih reka i zaokruži im ušća.
- Crvenim krugom prečnika 0,5 cm obeleži Viktorijine vodopade.
- Koja država Južne Afrike ima najmanje suseda i koliko?
- Upiši najveće gradove Južnoafričke Republike.
- Zašto je JAR najrazvijenija država Afrike?
- Kada je ukinuta rasna dikriminacija u JAR?
- Oboji plavom bojom najkišovitiji deo ove regije.
- Odredi gš i gd Bocvane i Južnoafričke Republike.
Između ostalih zaštićeni geomorfološki objekti geonasleđa Srbije su: Đavolja varoš, Lazarev kanjon, Titelski breg, Lazareva i Bogovinska pećina, Lisine - vodopad, Ostrovica, Rugovska klisura, Deliblatska peščara, klisura reke Uvac, Miocenski sprud ''Tašmajdan'', prerast Samar, vrelo Mlave, Stopića pećina, Resavska pećina.
