8. RAZRED - ZAŠTITA PRIRODE

              8 RAZRED - ZAŠTITA PRIRODE SRBIJE

GEONASLEĐE predstavljaju geološki, geomorfološki, hidrološki i pedološki objekti izuzetnih odlika. Objekti geonasleđa se mogu nalaziti u svom prirodnom okruženju ili u zbirkama muzeja i fakulteta (muzej minerala ''Stari trg'').

      Između ostalih zaštićeni geomorfološki objekti geonasleđa Srbije su: Đavolja varoš, Lazarev kanjon, Titelski breg, Lazareva i Bogovinska pećina, Lisine - vodopad, Ostrovica, Rugovska klisura, Deliblatska peščara, klisura reke Uvac, Miocenski sprud ''Tašmajdan'', prerast Samar, vrelo Mlave, Stopića pećina, Resavska pećina.

      Razmisli: kako su nastali navedeni objekti geonasleđa?

      Pronađi na karti: u kojim se regijama Panonske i Planinsko-kotlinske Srbije nalaze?

      Pogledaj fotografije u knjizi: Đavolja varoš, beloglavi sup, Lisine, rosulja.

      Zaštićene životinjske vrste su: pelikan, roda, beloglavi sup, belorepan, orao krstaš, rečni rak, dabar, ris , vidra i mrki medved.

      Zaštićene biljne vrste Srbije su: Pančićeva omorika, molika, runolist, banatski i kosovski božur, đerdapska i šarplaninska lala, gorocvet, rosulja.

     

Prirodna dobra su prirodni predeli i objekti koji su zaštićeni zakonom.

Zakonom o zaštiti prirode Srbije utvrđeno je 7 vrsta prirodnih dobara:

1. NACIONALNI PARK: Đerdap, Šar planina, Tara, Kopaonik, Fruška gora.
2. PARK PRIRODE: Golija, Stara planina, Šargan – Mokra gora, Palić, Sićevačka klisura.
3. PREDEO IZUZETNIH ODLIKA: Lepterija – Sokograd, Miruša, klisura reke Mileševke, Subotička peščara, Vlasina.
4. STROGI REZERVAT PRIRODE: Gazimestan, Omoljička ada, Kukavica.
5. SPECIJALNI REZERVAT PRIRODE: Goč – Gvozdac, Brzanska moravišta, Zasavica.
6. ZAŠTIĆENO STANIŠTE: stanište malog vranca na Savi  u Beogradu (''Vrbak kod Sajma'', ''Donji špic Ade'' i ''Mala Ciganlija''
7. SPOMENIK PRIRODE: Botanička bašta ''Jevremovac'', Pionirski park, hrast na Cvetnom trgu, Risovača, Ripaljka, vodopad Lisine, Resavska pećina, vrelo Mlave, platan kod Miloševog konaka.

NEKE KARAKTERISTIKE NAŠIH NACIONALNIH PARKOVA

1. Fruška gora

-          Panonska nizija – Vojvodina – Srem

-          Sever – Dunav

-          Odlike: osnovan 1960. najstariji, 90% parka šume hrasta, graba, bukve i lipe (najveće stanište u Evropi), Crveni čot, 17 manastira – srpska ''Sveta gora'', banja Vrdnik, Sremski Karlovci – 1792. godine počela sa radom najstarija srpska gimnazija,

-          orao krstaš

2. Đerdap – Planinska oblast – Karpatsko – balkanske planine

-          63 608 ha najveći nacionalni park, Dunav, Đerdapska klisura (4 klisure i 3 kotline Golubačka klisura, Ljupkovska kotlina, Gospođin Vir, Donjomilanovačka kotlina, Kazan (Veliki kazan 150m), Oršavska kotlina i Sipska klisura ili Gvozdena vrata), Lepenski vir, Trajanova tabla, Golubački grad,

-          moruna.

3. Tara – Planinska oblast – Dinarske planine , na zapadu okuka Dirine, kanjoni Drine, Rače, Dervente i Brusnice,

-          Endemit – Pančićeva omorika, Pančićev skakavac;

-           manastir Rača, Zborište (1544), Kozji rid(1591m), jezero Zaovine.

-          mrki medved.

4. Kopaonik – Planinska oblast – Vardarska zona (unutrašnji Dinaridi)

-          11 800ha najmanji nacionalni park, Pančićev vrh (2017m),

-           najveći zimski turistički centar,

-          u blizini su manastir Studenica, Sopoćani i stari grad Ras, Jošanička banja,

-          runolist, živorodni gušter i suri orao.

5. Šar planina – Planinska oblast – Dinarske planine – Šar planina

-          Osnovan 1993. - najmlađi nacionalni park, najviši vrh Peskovi (2651m) , zimski sportski centar Brezovica,

-          šumske zajednice bora munike i molike,

-          glacijalni oblici reljefa – cirkovi, ledničke doline, morene, lednička jezera (Livadičko (ili Štrbačko), Jažinačko, Šutmansko, Veliki vir (2360m) najviše na Šar planini),

-          beloglavi sup,147 vrsta leptira.